vrijdag, augustus 31, 2007

Geloven in hulp

Onderstaand stuk wordt mogelijk in het komende nummer van Internationale Samenwerking geplaatst als reactie op een essay in het vorige nummer.
---------------------------

Chris van der Heijden voert in het juli nummer van IS een pleidooi om religie zo snel mogelijk weer buiten de deur van ontwikkelingswerk te zetten. Mijn pleidooi is om religie niet buiten de deur van ontwikkelingssamenwerking te zetten maar het volwaardige erkenning te geven.

Het klopt dat er dingen misgaan met religie in ontwikkelingssamenwerking. Religie is niet alleen maar een positieve 'driver of change'. En dan bedoel ik niet alleen de relatie die er soms is met geweldsuitingen. Historisch gezien haalden zending en sociaal werk ('de morele variant van het imperialisme') weliswaar vaak de scherpe kantjes van het kolonialisme weg, maar intussen leken ze er in veel gevallen ook behoorlijk op. Er zijn ook nu voorbeelden genoeg waar de wens tot bekering manipulerend werkt, zeker als de hulpverlener de door geld en donoren gecreëerde machtsafstand gebruikt om de 'keuze' voor een andere religie te 'stimuleren'.

De misvatting is echter dat dit soort negatieve effecten alleen bij de traditionele religies optreden. Dezelfde manipulatieve bekeringsdrang wordt juist ook vanuit de seculiere 'religie' of levensbeschouwing uitgeoefend. Van der Heijden lijkt ervoor te pleiten dat mensen in ontwikkelingssamenwerking hun religie aan de kant zetten en in plaats daarvan handelen vanuit een seculiere levensbeschouwing met bijbehorende waarden en normen. Hiermee is Van der Heijden een ware missionaris. Blijkbaar hebben mensen van elke levensbeschouwing (bewust of onbewust) een diepe wens dat hun 'religie' door anderen gedeeld wordt.

En hier schuilt nu juist het gevaar. Het lijkt veel op manipulatieve bekeringsdrang als het Westerse donoren zijn die een dergelijk pleidooi houden om religie te vervangen door de seculiere levensovertuiging. Bij de meeste partnerlanden of partnerorganisaties handelen mensen bewust vanuit religieuze waarden en de seculiere 'religie' is hierbij echt een minderheidsreligie. Het uitsluiten van religie in ontwikkelingssamenwerking wekt wantrouwen en zal resultaten negatief beïnvloeden. De auteurs van het recent verschenen boek 'The Aid Chain' laten vanuit onderzoek in Uganda zien dat Ugandese NGO's vaak het gevoel hebben door donoren gedwongen te worden om westerse seculiere agenda's uit te voeren. Over bekeringsdrang en religie in ontwikkelingssamenwerking gesproken.

Mijn pleidooi is om religie niet buiten de deur van ontwikkelingssamenwerking te zetten maar het juist volwaardige erkenning te geven. Waarbij mensen vanuit verschillende religieuze overtuigingen mogen handelen, mits dat expliciet en transparant gebeurt. Waarbij begrip en erkenning is voor het feit dat mensen (van elke religieuze overtuiging) geneigd zijn de wens te hebben dat anderen hun denkbeelden overnemen. En waarbij ook manipulatieve bekeringsdrang geweerd wordt, discriminatie op grond van religieuze overtuiging geminimaliseerd wordt en waarin ontwikkelingssamenwerking zelf wordt beoordeeld op de positieve effecten die het heeft in levens van mensen.

Van der Heijden veronderstelt dat Koenders nuchter genoeg is om religie buiten de deur te houden. Ik veronderstel dat Koenders nuchter genoeg is om religie binnen de deur te houden.

vrijdag, augustus 24, 2007

Monopolie spelen

Het gaat niet aan om de ene groep mensen, nadat zij eeuwenlang is achtergesteld, met een andere groep, die generatie na generatie alle mogelijke voordelen heeft genoten, in dezelfde startblokken te zetten en dan vroom te zeggen: 'Moge de beste winnen.'
Iedereen die daaraan twijfelt, in de mening dat het wel mogelijk is zou eens moeten proberen om in een laat stadium aan een spelletje monopolie mee te gaan doen, als alle andere spelers al bijna alle straten en stations hebben gekocht en er huizen of hotels op hebben gezet.

Dit schreef Allister Sparks net voor het einde van de apartheid in Zuid Afrika om aan te geven dat de nieuw te vormen economische lijnen van het land toch zeker een vleugje socialisme zouden moeten bevatten.
Het is ook heel goed toe te passen op internationale handel - als een argument tegen vrije handel fundamentalisten die willen dat ook de armste landen gelijk hun grenzen helemaal open stellen en geen enkele bescherming mogen toepassen.

vakantie 2007

net terug van 2 weken heerlijke vakantie. Zonder internet.



donderdag, augustus 09, 2007

Wilders' "Mein Kampf"

Wilders wil de Koran verbieden. En dat levert een storm van protest op. Terecht. Volgens mij klopt de reactie nog het meest dat Wilders bang is uit het nieuws te glijden en daarom steeds extremere dingen moet zeggen.

Ik verbaas me erover hoe Wilders de vergelijking met Hitler's boek Mein Kampf maakt. Hitler was steeds bezig om alle kwaden in de samenleving af te schuiven op één bepaalde bevolkingsgroep, en was als demagoog steeds bezig de massa op te zetten tegen deze ene groep mensen; hij liet geen middel ongebruikt om mensen tegen de Joden op te zetten, en interpreteerde al hun gewoonten en gebruiken als slecht voor de samenleving.
Eerst werden zijn woorden, daarna ook zijn daden, steeds extremer. De resultaten zijn bekend.

Het lijkt me voor Wilders dan ook erg gevaarlijk om toespelingen te maken op Hitler en Mein Kampf omdat die vergelijkingen meer op lijken te gaan voor hemzelf dan voor de gemiddelde moslim.

woensdag, augustus 01, 2007

Werkmentaliteit

Ik ben van jongs af aan opgegroeid met een ouderwets arbeidsethos, van jongs af aan met m'n handen leren werken, tot ver tijdens m'n studententijd. Bij mensen in tuinen, bij een hoveniersbedrijf, bij boeren, een bouwbedrijf, een speeltoestellenbedrijf, etc. En ik ben ontzettend blij dat ik dat in mijn opvoeding heb meegekregen. Met tegelijkertijd het besef dat het leven niet draait om werken, geld verdienen en status opbouwen.

In mijn baan werk ik met m'n hoofd en veel minder met m'n handen (behalve als ik bij een partner op bezoek ben en de auto komt vast te zitten). Ik kan m'n kinderen niet concreet meenemen met 'werken', houd zelf geen tuinen van andere mensen meer bij (nauwelijks die van mezelf) en heb niet veel boeren in m'n directe sociale omgeving. En toch wil ik m'n kinderen iets van dezelfde werkersmentaliteit meegeven die ikzelf meegekregen heb.

What to do?
  1. We hebben voor de vakantie een huisje gehuurd bij een boerderij, een veeboer in België; kunnen de kinderen bij de koeien rondlopen en afleren om te zeggen dat mest stinkt. Vroeger vond ik dat nep. Nu kan ik daarmee tenminste wat.
  2. Ik klus een beetje thuis: schilderen, en maak met m'n kinderen kleine werkcontractjes, met plichten en rechten: 1 morgen werken (schuren, afnemen, onkruid uit de tuin halen, vegen), 3 uur werken met een half uur pauze; dan krijg je 3 euro. En je mag niet tussendoor weglopen.

Tja, je moet wat.

Betere en andere ideeën welkom.