donderdag, juli 31, 2008

Afstemming nodig?

Mensen werken vaak langs elkaar heen. Wielen worden heel vaak opnieuw uitgevonden en we willen allemaal ons eigen ding doen. In ontwikkelingswerk laat die afstemming ook nogal eens te wensen over: elke donor heeft zijn eigen wensen, eisen, formats, visies, enzovoorts. Met het gevaar dat landen die ontwikkelingshulp ontvangen naar allemaal verschillende pijpen moeten dansen. Bij NGO's zie je soms hetzelfde. Het plaatje hiernaast laat een paar projecten zien met de relaties met donoren (gele hokjes): je wordt er bijna geen wijs uit. Betteraid, een groep NGO's die betere afstemming bepleit, plaatste dit plaatje als een cartoon, maar het gaat wel om echte projecten.

Het gevaar hierbij is natuurlijk dat lokale organisaties die de projecten uitvoeren niet een echte eigen visie ontwikkelen, omdat ze te druk zijn met voldoen aan de wensen van donoren. In 2005 is de Parijs verklaring opgesteld. Daarin verklaren heel veel landen (waaronder Nederland) dat ontwikkelingswerk beter op elkaar afgestemd zal worden en dat landen zelf meer centraal komen te staan.
In september is er in Accra een forum waarbij de voortgang van deze afspraak besproken wordt. Daarbij worden dan ook de NGO's betrokken: het is de bedoeling dat ook zij meer afstemming en harmonisatie bereiken en meer aanhaken bij en werken vanuit lokale perspectieven. Ik merk om me heen niet heel erg veel betrokkenheid op deze bijeenkomst. Misschien omdat het te global, te log en te ineffectief is om echt iets te bereiken? Of kun je juist met dit soort overeenkomsten echt iets bereiken.

Zelf weet ik het niet goed. Meer ownership, minder eigen formats en eisen, en meer afstemming is beslist nodig. Maar of je dat zo bereikt? En of dat echt oplevert dat landen / organisaties hun ontwikkeling echt in eigen handen nemen? Ik heb zo m'n twijfels en ben er niet uit.

vrijdag, juli 25, 2008

Onderdompelen, blootstellen en incarnatie

Soms kom je dezelfde onderwerpen op verschillende plaatsen tegen. Vroeger was het bij ontwikkelingswerk logisch dat je veldervaring had. Tegenwoordig is dit veel minder zo omdat er veel minder banen in het buitenland beschikbaar zijn. Ook bij zending is het vaker short term wat de klok slaat.
In de ontwikkelingssector leidt dat soms tot discussies of bezinning over het belang van veldervaring en hoe gebrek daaraan opgevangen kan worden.

  1. Het laatste nummer van Participatory learning and action gaat helemaal over 'immersions', onderdompeling: het belang van directe ervaringen met doelgroepen van ontwikkelingswerk wordt hier in 31 artikelen besproken.
  2. De presentietheorie beschrijft uitgebreid de 'exposure', blootstelling als eerste fase voordat je echt kunt werken volgens de presentie aanpak. Toen ik dit de eerste keer las, vond ik al dat dit sterk van toepassing zou kunnen zijn op ontwikkelingswerk en zendingswerk.
    Dit sluit naadloos aan bij de discussie over immersions.
  3. In zendingswerk is het beeld van de incarnatie al jarenlang een beeld voor zendingswerk: present zijn in het leven van anderen, in hun context en leefwereld, aangepast en gecontextualiseerd (zoals Jezus toen hij op aarde was).

Wat mij verbaast, is dat je hier drie discussies ziet, die heel veel overeenkomsten vertonen, in grote lijnen hetzelfde zeggen, maar elkaar niet kennen (alleen no.2 kent no.3). Deels komt dat door taal (presentie is nog nauwelijks in het engels beschreven) en deels door de kunstmatige grenzen tussen verschillende disciplines.

Waarom geen verplichte exposure voor elke student aan minimaal 20 disciplines, zodat er meer geintegreerd en met dwarsverbanden gedacht gaat worden? Globalisering tussen disciplines vindt nog niet heel hard plaats.

zaterdag, juli 12, 2008

Heilige huisjes

Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft in 2006 de IS Academie opgericht: op 5 thema's is uitwisseling tussen wetenschap en beleid, o.a. doordat beleidsmedewerkers (promotie-) onderzoek doen.
Daar is nu een aardig resultaat uitgekomen: een essay bundel met de titel Heilige Huisjes, te bestellen bij het ministerie (gratis). Staan een aantal heel aardige bijdragen in:

  • Door gebrek aan keuzevrijheid bij vrouwen is de focus op veilige seks bij HIV preventie niet effectief: veilige seks => geen man => geen eten => dood. Conclusie: werken aan meer inkomen (landbouw) is betere preventie.
  • NGO's als kuddedieren. Je zou verwachten dat NGO's juist kiezen voor de allerarmste landen, maar het blijkt dat ze heel erg op een kluitje zitten en veelal dezelfde keuzen maken. En dat er veel gaat naar midden-inkomens landen. Daar zijn natuurlijk ook veel armen, maar volgens Koch is de NGO geldstroom hier in feite een vervanging van belastingen van de middenklasse en rijken. De NGO-lievelingen zijn o.a. Malawi, Ghana, Oeganda, Kenya, Zambia, Sri Lanka, Honduras, Guatemala, Filipijnen, Ethiopie, Zuid Afrika en Palestijnse gebieden. De landen die beslist over het hoofd gezien worden zijn o.a. Togo, Guinee, Ivoorkust, Congo-Brazaville, Centraal Afrikaanse republiek, Gabon, Oezbekistan en Jemen. Koch publiceerde eerder in de Broker en verwerkt nu wat kritiek vanuit NGO's op dit eerdere artikel.
  • In verschillende artikelen komt forse kritiek op de MDG's naar voren. Eén artikel is er helemaal aan gewijd. Een ander artikel focust op onderwijs (Oeganda): iedereen gaat zo'n beetje naar de lagere school, maar 1) de kwaliteit neemt sterk af en 2) er is geen aansluitend vervolgonderwijs en lager onderwijs alleen is weinig relevant en werkvoorbereidend.
  • Als toegift een essay van Nawal El Sawaadi, die over de politieke en machtskanten van ontwikkeling kijkt, het paternalisme en de onderontwikkeldheid van het Westen op de korrel neemt en nog meer.

donderdag, juli 03, 2008

Shock doctrine

De laatste 3 jaar ben ik economisch gezien naar rechts opgeschoven: een duidelijk positieve benadering van bedrijfsleven, inclusief multinationals (bottom of pyramid, PPP, MVO). Het marktmechanisme is in veel opzichten een stuk gezonder dan allerlei goedbedoelde reguleringen en sturingen.

De afgelopen maanden heeft dat een behoorlijke schok gehad door het lezen van Shock Doctrine van Naomi Klein. Meestal heb ik wel een mening over een boek. In dit geval weet ik het niet goed. Toen ik halverwege was, heb ik het boek 3 maanden lang opzij gelegd: te lastig. Nu heb ik het uit.
Heel in het kort: Het vrije markt fundamentalisme (lijn van Milton Friedman: de overheid zo klein mogelijk, alles in het domein van de markt brengen, alles dereguleren) wordt door Amerika gekoppeld aan rampen: Rampen (shocks) zijn dé ideale omstandigheden om economische shocks toe te brengen volgens de ideeën van het neo-liberalisme. Dat gebeurde na Katrina, in Chili (Pinochet, geholpen door Friedman's Chicago boys), in Rusland, Polen, China, Zuid Afrika (waar Mandela met te weinig kennis van economie de Freedom Charter snel opgaf en Mbeki de leerlingen van Friedman binnenhaalde), na de Tsunami (stranden leeggehaald van vissers, snel verkocht aan hotels; Maldiven: 50 eilanden 'te onveilig' voor vissers, 35 daarvan verkocht aan ressorts), na 9/11 en in Irak.
Het gevolg: deze vorm van kapitalisme heeft rampen nodig om te bloeien. Markten storten niet meer in als gevolg van oorlog of oorlogsdreiging, maar bloeien juist op door stijgende aandelen 'oorlogsbedrijven' zoals Blackwater, Hallyburton etc. Oorlogvoeren is grotendeels geprivatiseerd. Overheden huren contractanten in om contracten te maken met alle andere contractanten. de meest essentiële taken van de overheid worden uitverkocht. Daarmee verdwijnen alle prikkels tot vrede. Oorlog is booming business. Klein geeft talloze voorbeelden van belangenverstrengeling tussen politici en deze grote bedrijven. Gaat steeds over getallen met 9 nullen.
Vervolgens creëert deze markt weer een nieuwe apartheid: de elite die zich privaat kan indekken (verzekerd zodat bij ramp uitgevlogen naar luxe vakantie-oord) en beveiligen, of zelfs een bedrijf de lokale overheid kan laten vervangen. De rest houdt een steeds kleinere overheid over en verliest de race.
Ik heb verschillende recensies gelezen: heel positief en heel negatief. Eén ding is wel duidelijk: zomaar opzij zetten als 'links is uit de mode' kan echt niet. De documentatie en het feitenmateriaal is indrukwekkend.
Economisch gezien voel ik meer voor de lijn van de New Deal (Keynes) met iets meer overheidsinmenging, maar wel het marktmechanisme als hoofdprincipe; dan voor de fundamentalistische lijn van Milton Friedman. En ik denk eigenlijk dat de meeste bedrijven die ik ken (en waar ik positief over ben) zich ook in die hoek bevinden. Maar voorlopig ben ik nog niet helemaal over Shockdoctrine uitgedacht.