Joepie, the end of an era

Ik herinner me nog goed: tweede klas voortgezet onderwijs, dat de leraar geschiedenis ons vertelde dat we in een historisch tijdperk leefden: de muur was gevallen - einde van het communisme. Geschiedenis en aardrijkskunde hadden toen niet m'n grootste belangstelling, maar het voelde wel wat bijzonder.
Nu heb ik ook het einde van het marktfundamentalisme meegemaakt - iets bewuster dan toen. Bijna volgens Hegeliaans schema (these, antithese, synthese) blijft nu het gematigde kapitalisme over. Dit is inderdaad een 'blessing in disguise' (zoals prof Heertje over de kredietcrisis gezegd schijnt te hebben). Ik ben wel heel benieuwd wanneer ook dit stelsel omvalt en het weer volgende tijdperk aanbreekt.

In ieder geval voel ik voorlopig wel met mensen als Goudzwaard en Ben Tiggelaar (in Intermediair: "zin in de crisis") mee dat de crisis, en zelfs de bijbehorende recessie veel positieve gevolgen zou kunnen krijgen: de extravagantie eraf, en ook zelf weer gewoon iets meer o pde centen letten.

Aardige overeenkomst in visie trouwens tussen deze twee heel verschillende mensen. Ook een heel oude en door de geschiedenis vaak terugkomende christelijke notie: dat materieel mindere tijden heel goed kunnen zijn, en andersom materieel (te) voorspoedige tijden in spiritueel opzicht arm zijn. Dit is niet alleen terug te zien in het (steeds weer mislukte) armoede-ideaal, maar ook bij b.v. John Wesley, 18e eeuw:

"I fear, wherever riches have increased, the essence of religion has decreased in the same proportion. Therefore, I do not see how it is possible, in the nature of things, for any revival of religion to continue long. For religion must necessarily produce both industry and frugality, and these cannot but produce riches. But as riches increase, so will pride, anger, and love of the world in all its branches."