vrijdag, november 21, 2008

Ontwikkelingsjongens

Ik zit momenteel in Kampala, op uitnodiging van USAID, niet al te goedkoop hotel. Om kritisch te blijven op mezelf in dit soort situaties hieronder een gedicht van Ross Coggins met erg vije Nederlandse vertaling. Hopelijk schendt ik geen copyrights...
Dit gedicht is natuurlijk veel te kritisch en veel te generaliserend en valt mijn eigen werk radikaal aan. Voor de goede orde: ik geloof absoluut nog in het werk wat ik doe, maar dit gedicht geeft me kippenvel:

Excuse me, friends, I must catch my jet
I'm off to join the Development Set;
My bags are packed, and I've had all my shots
I have traveller's checks and pills for the trots!
Sorry vrienden, ik moet m'n jet halen
ik moet naar de ontwikkelingsjongens
M'n tassen vol, prikken gehaald
Credietkaarten en pillen voor alle ontberingen
The Development Set is bright and noble
Our thoughts are deep and our vision global;
Although we move with the better classes
Our thoughts are always with the masses.

De ontwikkelingsjongens zijn slim en nobel
Hebben diepe gedachten en een wereldwijde blik
Hoewel we altijd met hogere kringen omgaan
Zijn we in gedachten altijd bij de armen.

In Sheraton Hotels in scattered nations
We damn multi-national corporations;
injustice seems easy to protest
In such seething hotbeds of social rest.
In Sheraton hotels in allerlei landen
schelden we op internationale bedrijven
onrecht is best makkelijk te bevechten
vanuit deze broeinesten van sociale rust.
We discuss malnutrition over steaks
And plan hunger talks during coffee breaks.
Whether Asian floods or African drought,
We face each issue with open mouth
Ondervoeding bespreken we bij een biefstukje
We plannen hongerbesprekingen bij de koffie
Aziatische vloeden, Afrikaanse droogten
Alles pakken we aan met open mond.
We bring in consultants whose circumlocution
Raises difficulties for every solution --
Thus guaranteeing continued good eating
By showing the need for another meeting.
We brengen breedsprakige consultants
Die voor elke oplossing moeilijkheden bedenken
En daarmee zorgen dat we goed blijven eten
Omdat we zo nog een vergadering nodig hebben
The language of the Development Set
Stretches the English alphabet;
We use swell words like "epigenetic"
"Micro", "macro", and "logarithmetic"

De taal van de ontwikkelingsjongens
rekt de grenzen van het Nederlands op
we gebruiken woorden als 'epigenetisch'
'micro', 'macro' en 'logaritmetisch'

It pleasures us to be esoteric --
It's so intellectually atmospheric!
And although establishments may be unmoved,
Our vocabularies are much improved.
Het is leuk zo esoterisch te zijn
het voelt zo lekker intellectualistisch
en hoewel er verder niks echt verandert
is ons woordgebruik wel weer verbetert
When the talk gets deep and you're feeling numb,
You can keep your shame to a minimum:
To show that you, too, are intelligent
Smugly ask, "Is it really development?"
Als gesprekken heel diep gaan en je je stom voelt
Kun je jezelf makkelijk schande besparen
en laten zien dat je ook intelligent bent:
vraag gewoon: 'is dat echte ontwikkeling?'
Or say, "That's fine in practice, but don't you see:
It doesn't work out in theory!"
A few may find this incomprehensible,
But most will admire you as deep and sensible.
Of: 'Dat klopt wel in de praktijk, maar snap je niet
dat dit in de theorie niet klopt!'
Sommigen zullen dit niet begrijpen
Maar de meesten zullen je diepte bewonderen
Development set homes are extremely chic,
Full of carvings, curios, and draped with batik.
Eye-level photographs subtly assure
That your host is at home with the great and the poor.
Huizen van ontwikkelingsjongens zijn erg chic
Vol exotische dingen en batik gewaden.
Close-up foto's verzekeren je subtiel
dat je gastheer thuis is met zowel rijk als arm
Enough of these verses - on with the mission!
Our task is as broad as the human condition!
Just pray god the biblical promise is true:
The poor ye shall always have with you.
Genoeg gedicht - voort met de roeping
Onze taak is zo breed als alle menselijke problemen
Bidt alleen tot God dat de bijbelse belofte echt klopt:
'De armen zul je altijd met je hebben'.

dinsdag, november 18, 2008

Mijn vak in de schijnwerpers

Eindelijk weer een goed debat over ontwikkelingssamenwerking. Beter dan de Telegraaf-niveau simplistische artikelen van het laatste halfjaar. Minister Koenders heeft (o.a.) gezegd dat hij de hulpindustrie gaat openbreken. En "het kan beter en het moet beter".
Elbers van de VU vindt dat ook en zegt "evalueer, evalueer, evalueer". Volgens hem is evalueren moeilijk, maar niet onmogelijk.
Daar is natuurlijk heel veel meer over te zeggen. In ieder geval lijkt het of er in het vakgebied waar ik me mee bezig houdt voorlopig genoeg werk aan de winkel is.

zaterdag, november 15, 2008

Online samenwerken of documenten mailen

Ik heb nu verschillende ervaringen in het online samenwerken aan documenten. Toch ben ik in de praktijk nog veel vaker bezig met het rondmailen van documenten.

Reden? Heel erg simpel: veel mensen met wie ik samenwerk hebben geen accountjes bij Google Docs, Zoho, wiki sites. En 'gewoon even mailen' gaat toch ook wel heel vanzelf.

Via Joitske vond ik Luis Suarez. Die werkt bij IBM en heeft op een gegeven moment heel radicaal aangegeven dat hij stopte met werkemail. En alles via social media doet: wiki's, twitter, etc. Hij geeft aan (hier klein filmpje) dat hij hiermee veel meer bezig is rondom communities, veel meer met relaties doet. Alles is ook veel transparanter (geen bcc meer), want gewoon zichtbaar.

Hij verwijst ook naar een aardig plaatje wat het verschil weergeeft tussen online samenwerking en samenwerken aan documenten via email. In het plaatje gaat het over wiki's, maar zelfde geldt voor Google Docs en andere sites waar je online aan documenten kunt samenwerken.

woensdag, november 12, 2008

Middel of doel

Je hoort vaker dat je op moet passen dat een middel geen doel wordt. Toch valt het soms niet mee dat zelf toe te passen als je zelf een middel hebt ontwikkeld. Als dit naast andere middelen of instrumenten gezet wordt die tot hetzelfde doel leiden, heb je (ik) al snel de neiging om mijn eigen middel toch een beetje voorrang te geven boven andere middelen. Het middel wordt dan ook een beetje doel. 't Is tenslotten "mijn" middel... B.v.:

  • Je hebt een instrument ontwikkeld en die wordt aan de kant gelegd. Iets anders wordt gekozen om hetzelfde te bereiken. Bijvoorbeeld face to face gesprekken in plaats van een questionnaire via SurveyMonkey.
  • Je bent enthousiast voor 'iets' en dat wordt niet geaccepteerd, bijvoorbeeld web 2.0 tools. Een andere oplossing wordt gekozen, b.v. gewoon email gebruiken in plaats van werken met Google Docs. Het is dan heel lastig om het 'echt, objectief betere' van jouw oplossing te onderscheiden van de persoonlijke, subjectieve kant, n.l. dat 'jouw' oplossing niet wordt gekozen.
  • Heel andere 'sector', christelijk geloof: je wilt dat mensen via de Bijbel God leren kennen, maar intussen verdedig je je eigen versie of vertaling van de Bijbel. Je houdt vast aan een bepaald middel en dat kan zelfs het doel tegenhouden.

vrijdag, november 07, 2008

Joepie, the end of an era

Ik herinner me nog goed: tweede klas voortgezet onderwijs, dat de leraar geschiedenis ons vertelde dat we in een historisch tijdperk leefden: de muur was gevallen - einde van het communisme. Geschiedenis en aardrijkskunde hadden toen niet m'n grootste belangstelling, maar het voelde wel wat bijzonder.
Nu heb ik ook het einde van het marktfundamentalisme meegemaakt - iets bewuster dan toen. Bijna volgens Hegeliaans schema (these, antithese, synthese) blijft nu het gematigde kapitalisme over. Dit is inderdaad een 'blessing in disguise' (zoals prof Heertje over de kredietcrisis gezegd schijnt te hebben). Ik ben wel heel benieuwd wanneer ook dit stelsel omvalt en het weer volgende tijdperk aanbreekt.

In ieder geval voel ik voorlopig wel met mensen als Goudzwaard en Ben Tiggelaar (in Intermediair: "zin in de crisis") mee dat de crisis, en zelfs de bijbehorende recessie veel positieve gevolgen zou kunnen krijgen: de extravagantie eraf, en ook zelf weer gewoon iets meer o pde centen letten.

Aardige overeenkomst in visie trouwens tussen deze twee heel verschillende mensen. Ook een heel oude en door de geschiedenis vaak terugkomende christelijke notie: dat materieel mindere tijden heel goed kunnen zijn, en andersom materieel (te) voorspoedige tijden in spiritueel opzicht arm zijn. Dit is niet alleen terug te zien in het (steeds weer mislukte) armoede-ideaal, maar ook bij b.v. John Wesley, 18e eeuw:

"I fear, wherever riches have increased, the essence of religion has decreased in the same proportion. Therefore, I do not see how it is possible, in the nature of things, for any revival of religion to continue long. For religion must necessarily produce both industry and frugality, and these cannot but produce riches. But as riches increase, so will pride, anger, and love of the world in all its branches."

maandag, november 03, 2008

Nieuwe manier van evalueren

Evalueren van ontwikkelingsprojecten heeft vaak één of meer van de volgende tekortkomingen:

  1. Het is erop gericht om statistisch betrouwbare effecten te vinden, maar daarbij zijn er teveel complicerende factoren om dit echt te kunnen doen (sociaal-economische ontwikkeling met mensen is nl. anders dan proefjes in een laboratorium).
  2. Het geeft de opinies weer van 'experts' die van buitenaf komen en in een paar weken tijd bepalen of iets goed is en effect heeft.
  3. Het geeft geen inzicht in effecten op de langere termijn, maar is meer gericht op outputs, of hooguit middellange termijn outcomes.
  4. Het is weliswaar participatief, maar omdat de mensen weten dat de organisatie op basis van de evaluatie zal beslissen of er verlenging komt, wordt strategisch geantwoord met als doel verlenging / uitbreiding van het project te krijgen. (Dit is overigens volstrekt rationeel en verstandig gedrag).

Er is nu een nieuwe methodologie in ontwikkeling die in twee opzichten radicaal is: 1) het gaat radicaal uit van waardering door mensen zelf, op de criteria die mensen zelf aangeven; 2) het gaat niet uit van een bepaalde interventie, maar neemt het gebied / de mensen als uitgangspunt en valueert (in de zin van 'kent waarde toe aan') alle interventies die hebben plaatsgevonden vanuit alle mogelijke actoren.

Zie hier een aardige beschrijving van dit idee. Ik ben zelf ook bij dit onderzoek betrokken.

maandag, oktober 27, 2008

Ouderwets schoolbord, pppt

Pas gaf ik een paar gastlessen (CHE). Was begonnen voor te bereiden met een powerpoint maar besloot toen om het gewoon ouderwets te doen met schoolbord en krijtje. En een whiteboard. Het ging over dingen als de aid chain en de project cyclus: zaken waarbij je met schema's, lijntjes en pijlen werkt. Het beviel me erg goed.
De voordelen van schoolbord vergeleken met Powerpoint:

  • De tekening ontstaat al pratend en in de volgorde van de interactie.
    Met ppt kun je natuurlijk animaties instellen, maar je kunt niet de volgorde veranderen.
  • Studenten zijn veel actiever betrokken: zij moeten het schema mede laten ontstaan door hun input. Bij ppt weten ze dat de volgende stap met een klik op de muis verschijnt ongeacht hun antwoord.
  • Als studenten het willen onthouden moeten ze het ook opschrijven - er is geen kant en klare handout van de ppt slides. Zeker bij schema's en figuren is het meetekenen een voordeel. (handouts hebben uiteraard ook hun voordeel).
  • Je bent ook veel flexibeler: als studenten nieuwe elementen inbrengen, kun je die op het bord toevoegen. Als er veel interactie over een term is (b.v. complementariteit), kun je elementen aan je tekening toevoegen.
    (dit is net als bij de discussie over logframe vs. flexibiliteit - voor ingewijden)

Voor de goede orde: ik ben nu niet anti-ppt en zal ongetwijfeld nog vaak met ppt werken. Misschien ben ik post-ppt, pppt dus. Zoiets als: er is ook leven buiten ppt.

vrijdag, oktober 24, 2008

Amazon tip

Gorinchem zit niet heel dicht bij wetenschappelijke bibliotheken. Gelukkig kun je steeds meer boeken lezen via Amazon met Search Inside of Look Inside. Vanwege copyrights kun je maar 4 aaneengesloten pagina's lezen.
Vervolgens kun je wel op termen zoeken door het hele boek. Met deze combinatie kan ik dus het hele boek lezen:
b.v: ik lees pag. 5-8. Daarna kan ik niet verder. Ik zoek op zoekwoord "9". Amazon vindt die zoekterm op pag. 9 (hoe kan het ook anders). Dus kan ik pag. 9-12 lezen. Vervolgens zoek ik naar "13", enzovoorts.
Mijn geweten vraagt zich af of ik hiermee copyright wetten overtreedt. Ik sus mijn geweten door twee dingen: 1) Amazon is verantwoordelijk. Ik hack niets, maak alleen gebruik van de mogelijkheden die me geboden worden. 2) De auteurs van deze boeken worden hierdoor wel geciteerd in de papertjes die ik schrijf en dat moet goed zijn voor hun populariteit

vrijdag, oktober 17, 2008

Wat doen evaluatoren?

Wat doe je als evaluator?
"Biting the hand that feeds you while appearing only to be licking it" (Henry M. Brickell)
Vrij vertaalt: "kritiek uitbrengen op degene die je betaalt voor de opdracht, terwijl het lijkt alsof je heel aardig bent".

Dit laat heel aardig zien welke vaardigheden een consultant in zich moet verenigen: niet alleen de onderzoeksvaardigheden om gefundeerde uitspraken te doen, maar ook de relationele vaardigheden om dit zodanig te brengen dat het geaccepteerd wordt.
En ook de twee grote gevaren voor een consultant:

  1. goede wetenschapper maar geen vaardigheden om dit goed terug te koppelen --> conflicten
  2. goed relationeel maar niet onafhankelijk genoeg om kritische conclusies te brengen --> alleen conclusies die de directeur graag wil horen
(bron: Fourth Generation Evaluation, Guba and Lincoln, 1989)

maandag, oktober 13, 2008

Armen - in soorten en maten

De 'allerarmsten', de 'poorest of the poor'. Twee uitdrukkingen die organisaties nogal eens graag gebruiken om aan te geven voor / met wie ze nu eigenlijk werken.
Maar je hebt er nog veel meer:

  • very poor
  • extremely poor
  • ultra poor
  • hardcore poor
  • hated poor
Pas blogde ik over microkrediet voor de extremely poor en de onzin daarvan. Wat betekent het als organisaties zeggen dat ze voor deze categorieen mensen werken? Als je alle mensen van de wereld van rijk naar arm op een rij zet, zijn de allerarmsten de achterste 2. Of 3, of 3000, of net zoveel als je de lijn legt.
Een veel betere methode is, om binnen een gemeenschap aan mensen te vragen wat armoede is. Pas heb ik (met anderen) zo'n exercitie gedaan in twee landen, ruraal gebied: wie zijn de 'very rich', de 'rich', de 'average', de 'poor', en de 'very poor'?. Dan blijkt dat mensen heel nauwkeurig aan kunnen geven welke sociale classificaties zij hanteren en wie dus de 'very poor' zijn. Een paar kleine voorbeeldjes, die meer spreken dan allerlei aantallen van geiten, landoppervlakte, etc.:
  • de 'very rich' nemen altijd voorrang in het verkeer, of ze het nu hebben of niet.
  • de 'very rich' herken je aan hun nonchalante manier van lopen.
  • de 'average' eten normaal gesproken geen vlees, maar als een schaap of geit doodgaat, hebben ze een keer vlees te eten. Als bij de 'poor' een schaap of geit doodgaat, verkopen ze het vlees omdat ze het geld nodig hebben.
Mensen gaven ook aan wie nu het meeste voordeel hadden van projecten (het ging om die projecten die men als beste had uitgekozen): dat bleek in vrijwel alle gevallen voor een groot deel naar de '(very) rich', voor een kleiner deel naar de 'average', soms ook de 'poor', maar slechts in uitzonderingen naar de 'very poor' te gaan. Microkredietprojecten al helemaal niet.
Een voorbeeld: project ter verbetering van diergezondheid (vaccinaties voor dieren): effect voor de 'very poor' is er niet, want die hebben geen dieren. Ja toch: meer gezonde dieren leidt tot meer dieren die geslacht worden op marktdagen - en dan krijgen de 'very poor' ook iets meer slachtrestjes: onderkant van de poten van schapen, de oren en nog een paar restjes.
School idem: de 'very poor' hebben geen kleren voor hun kinderen. Zijn schooluniformen ook gratis, dan hebben ze hun kinderen nodig om genoeg eten te verzamelen; speelt dat niet, dan hebben ze niet op tijd de goede informatie om mee te kunnen doen.
Oftewel, bereiken van de 'very poor', in de definitie van mensen zelf, is nog niet zo makkelijk.
Laat staan de 'extremely poor', de 'ultra poor' en al die andere categorieen.

vrijdag, oktober 10, 2008

Microfinance voor iedereen

Kiva was de eerste: waar consumenten direct leningen konden uitzetten (met rente) voor ondernemers in ontwikkelingslanden. Nu kun je als particulier via eBay microkredieten uitzetten, en heb je MyC4 en MicroPlace. (Absoluut moeite waard om eens te kijken).
Je kunt daar gewoon zelf een accountje aanmaken, iemand kiezen aan wie je een leninkje of lening wilt geven, je rentepercentage bepalen en de investering doen.
Fantastisch. Als veel mensen op deze manier een deel van hun spaargeld inzetten, kan dat een waardevolle toevoeging zijn voor ontwikkelingswerk.

MicroPlace is helemaal leuk: je kunt daar het 'poverty level' kiezen: poor, very poor, of extremely poor.
Maar wat een misleiding! Klik je bij extremely poor, dan zie je 21 foto's van mensen, die geen van allen 'extremely poor' zijn, en ook niet 'very poor'. Ik vermoed zelfs dat als je in de lokale samenleving zou vragen wat voor mensen die zijn, dat sommigen als 'gemiddeld' benoemd zouden worden.
Studies maken steeds weer duidelijk: de 'very poor' hebben geen benefit van microkrediet. Als ze het al nemen, lopen ze het risico er nog armer van te worden, omdat ze het geld niet productief investeren. Als je hier dingen roept als 'extremely poor', dan moet je nog wel 3 categorieen armen definieren, die nog onder deze groep bungelen: 'very extremely poor', 'ultra poor' en 'hyper super ultra poor'.
Ondanks deze kritiek ben ik wel heel positief over MicroPlace en MyC4. Als ik later geld te besteden heb...

woensdag, oktober 08, 2008

Econoompje spelen

Altijd onder de indruk als je boeken leest van Jeffrey Sachs, Easterly of andere economen? Met van die mooie grafieken, indrukwekkende tabellen met allerlei economische data.
Je kon daar zelf al een heel klein beetje mee spelen, met b.v. Gapminder. Allerlei dingen tegen elkaar uitzetten in mooie grafiekjes, net zolang tot je een leuk verband vindt.

Maar nu kun je echt econoom spelen. Op isimulate.worldbank.org mag je nu zelf met allerle economische en econometrische modellen rekenen en scenario simuleren: 'wat zou er gebeuren als...'. Daarmee kan vanaf nu dus iedereen indrukwekkende uitspraken gaan doen: 'ik heb uitgevonden, dat als x gebeurt, dat dan het GDP in land y zo en zoveel omhoog gaat.' En je zult zien, dat iedereen met ontzag naar je kijkt. Het echte ontwikkelingsleven wordt immers geregeerd door economen. De werkelijkheid gaat zich absoluut vormen volgens de simulaties die je online laat runnen. Mits factor x maar gehoorzaamt natuurlijk.

Dit is een beetje cynisch, en het geeft aan wat ik de gevaren vind van 'zomaar simulaties doen', maar ik ben wel heel positief over dit initiatief van de World Bank. Het is helemaal web2.0 opgezet: je kunt scenario's opslaan, delen, van anderen bekijken. Economen hebben in ieder geval niet meer het alleenrecht om voorspellingen te doen (hooguit om de modellen achter de simulaties te bepalen).

woensdag, oktober 01, 2008

Participatie

Was pas een aantal dagen in een dorp in West Afrika. We sliepen in een paar gebouwen: inspectie lager onderwijs. Voor opvang leerkrachten die in het district kwamen. Project van een grote donor.
Er was elektriciteit. Maar nu niet meer. Zonnepanelen gestolen. Er was een man gekomen, met auto. Die had gezegd dat hij betaald was voor onderhoud van de panelen. Hij laadde alles in: panelen, accu's, alles. En kwam niet meer terug. Einde elektriciteit.
Dat krijg je ervan als je als organisatie/donor de mensen niet betrekt bij de monitoring en het onderhoud van 'je' projecten. Of, in jargon: als er geen participatie is.
Toch was het project niet waardeloos: we hadden in ieder geval onderdak, al was het dan in het donker.

maandag, september 15, 2008

Wij en zij - wij als zij?

Dit boekje heb ik al een paar jaar. Het gaat over hoe wij (westerse organisaties) over hen (zuidelijke partnerorganisaties) denken. Het boekje is een discourse studie naar identiteit.

Het blijkt dat wij, ondanks de correcte taal van partnership en gelijkheid, onze eigen identiteit toch veelal als alwetend zien tegenover die van hen als achtergebleven, passief en uiteindelijk onbetrouwbaar. Zij zijn gewoon nog niet zover. Dat wordt verhuld door hen ook "experts" te noemen (maar wel tussen aanhalingstekens): zij hebben kennis van de lokale cultuur, etc. Baaz koppelt dit aan de idee van de 'noble savage'.

Baaz schrijft vanuit een postcolonialism achtergrond, maar gebruikt wel veel empirische gegevens. Ik geloof dat er veel waars in haar verhaal zit, ook al herken ik zelf niet alles.

Wat ik me wel afvraag, is of deze wij-zij kloof alleen tussen Westers / niet-Wester zit, of dat deze op alle niveaus in de hulpketen zit. Dus dat tussen zuidelijke partners en de doelgroep hetzelfde mechanisme optreedt. En tussen (sommige) backdonors en (westerse) NGO's. 
Los van beeldvorming zie je dat organisaties soms richting backdonors dezelfde houding kunnen hebben die ze in hun partners veroordelen.

vrijdag, september 12, 2008

Zendeling bekeerd

Dit boek gaat over een Amerikaanse zendeling in Frankrijk. Zeg maar uit evangelicaal redelijk fundamentalistische hoek: hij werd dus gestuurd om 'zijn' kerk daar in Frankrijk te planten.

Het boek beschrijft de verandering die er in hemzelf optreedt: hij ontdekt dat God ook in de Roomse kerk is - en dat is een grote schok. Uiteindelijk besluit hij om geen eigen kerk te stichten, maar mensen waarmee hij werkt te adviseren binnen de RKK te blijven.

Dat komt hem op veel onbegrip te staan van allerlei kanten, maar hij overtuigt zelfs zijn mission board dat dit de enige goede keus is.  Verhaal over een bekeerde zendeling dus.