vrijdag, juni 30, 2006

Bang voor transparantie?

Ik snap niet heel veel van die hele discussie over medezeggenschapsraad. Zie bv dit artikel in het RD.
Er spelen in elk geval 2 dingen: transparantie en macht.

  • In de maatschappij komt steeds meer roep om transparantie. En dat is goed. In de gereformeerde gezindte wordt hier in naam vaak nog wel mee ingestemd, maar in de praktijk zijn veel kerken bijna het tegenovergestelde van transparant. Black box is misschien net teveel gezegd.
  • Om gebrek aan transparantie te verdedigen, wordt vaak een autoriteitsargument aangehaald, hetzij vanuit de 'hoogheid van het ambt', hetzij vanuit Romeinen 13, over de macht van 'hen die over ons gesteld zijn'. Ik ben werkelijk met stomheid geslagen dat in het genoemde RD artikel beargumenteerd wordt dat medezeggenschap van ouders (niet eens leerlingen dus) op scholen niet goed is omdat het schoolbestuur volgens de Bijbel over hen gesteld is. En dat nog wel omdat er ook een rol voor de kerk moet zijn. Volgens mij bedoelt de Bijbel in Romeinen 13 dat je de overheid moet gehoorzamen in alles wat recht en billijk is.
    In ieder geval voel ik me op geen enkele manier onderworpen aan het schoolbestuur van de school van mijn kinderen. Helaas...
  • Natuurlijk ben ik besmet met de tijdgeest en meer akelige dingen, maar als ideeen over autoriteit zich zo tegenovergesteld bewegen aan de huidige cultuur, moet daar wel een heel sterke (Bijbelse) reden voor zijn en die is er absoluut niet.
    Hetzelfde geldt voor transparantie.
  • Wel is het een algemeen menselijk gegeven dat zowel transparantie als machtsdeling voor degenen die zelf in een machtspositie zijn, bedreigend zijn en tegengehouden worden.
    Dus als ik straks in schoolbestuur of kerkenraad zit, praat ik wel anders...

maandag, juni 26, 2006

Arm en Rijk

Lincoln zei:

"God moet wel van armen houden, anders had Hij er niet zoveel van hen gemaakt"
Mencken antwoordde:
"Hij moet wel van de rijken houden, anders had hij niet
zoveel mazuma verdeeld onder de weinigen die er zijn."

Armoede kan absoluut zijn (het bekende dollar per dag [koopkrachtgecorrigeerd] criterium) of relatief; ten opzichte van anderen dus. Dat betekent dat alleen al het verschijnen van rijkeren op het toneel de armen armer maakt. Bij gelijkblijvende middelen maakt globalisering armen dus armer.

Ook prikkelend, weet niet meer wie het zei: het recht om arm te zijn. Oftewel: (relatieve!!) armen hoeven niet per se een Westerse levensstijl te ambieren.

Kijk trouwens hoe rijk ik ben:



Ik ben trouwens de op 230.260.870 na rijkste persoon op aarde! In de top 4% Het is niet eerlijk.


Bereken hoe rijk jij bent... >>

donderdag, juni 22, 2006

Open brief aan Afrikaanse regeringsleiders

In de African Executive nieuwsbrief staat een open brief aan Afrikaanse regeringsleiders. Erg de moeite van het lezen waard.

  • De manier waarop Afrikaanse leiders met geld omgaan heeft niets te maken met de traditionele cultuur; geen enkele traditionele chief zette zoveel geld voor zichzelf op buitenlandse banken. Er waren meer checks en balances
  • Er zijn wel andere Afrikaanse wetten die van toepassing zijn op deze leiders: uiteindelijk vindt je misdaad je toch; je eigen wapens keren zich tegen je; uiteindelijk houden mensen het niet uit, zelfs niet met een Afrikaans geduld

Dit is wat anders dan wat Jeffrey Sachs zegt: n.l. dat corruptie niet uit slechtheid komt, maar uit armoede en dat meer (belasting)geld de oplossing ervoor is. Als dat waar was, waren Nigeriaanse topleiders allang niet meer corrupt.
(trouwens een goede review van Sachs' End of Poverty hier).

Deze nieuwsbrief geeft steeds informatie over economische ontwikkelingen op het Afrikaanse continent en wat dat tegenhoudt. Afrika wordt hier eens niet als zielig en afhankelijk neergezet. Zie b.v. hier.

De man op de brug

Dit kwam ik ergens tegen. Een keer iets minder serieus moet ook kunnen. Hoewel, minder serieus?
Ik heb het maar niet vertaald in het Nederlands. Dit staat te ver van ons af. 't Is toch wel wat in Engeland.

I was walking across a bridge one day, and I saw a man standing on the edge, about to jump.
I ran over and said: "Stop. Don't do it."
"Why shouldn't I?" he asked.
"Well, there's so much to live for!"
"Like what?"
"Are you religious?"
He said, "Yes."
I said, "Me too. Are you Christian or Buddhist?"
"Christian."
"Me too. Are you Catholic or Protestant?"
"Protestant."
"Me too. Are you Episcopalian or Baptist?"
"Baptist."
"Wow. Me too. Are you Baptist Church of God or Baptist Church of the Lord?"
"Baptist Church of God."
"Me too. Are you original Baptist Church of God, or are you Reformed Baptist Church of God?"
"Reformed Baptist Church of God."
"Me too. Are you Reformed Baptist Church of God, Reformation of 1879, or Reformed Baptist Church of God, Reformation of 1915?"
He said: "Reformed Baptist Church of God, Reformation of 1915."

I said: "Die, heretic scum," and let him jump off.

zaterdag, juni 17, 2006

Heksenjacht

De reformatie leidde tot heksenjacht, zegt Stark.

  • Hoeveel heksen zijn er verbrand in Europa?
    Schattingen lopen uiteen van 60.000 tot 'meer dan 9 miljoen'. Veel studies baseren zich op data van lokale, tijdelijke uitbarstingen waarbij ook nog eens alleen de doodvonnissen genoteerd werden. Als je dergelijke getallen extrapoleert, kom je op 9 miljoen. 60.000 is dus veel realistischer.
  • Wanneer: met name tussen 1450 en 1750, ook al een aantal gevallen in de 14e eeuw.
  • Had het te maken met 'domme, bijgelovige Middeleeuwers', etc?
    1: Nee, het begon pas goed rond en na de reformatie, met de opkomst van wetenschap in de renaissance.
    2: Het waren juist de upper class die heksenvervolging nodig vonden en verdedigden: Isaac Newton, Henry More, Robert Boyle, ook antireligieuze, verlichte wetenschappers: Bodin, Thomas Hobbes, Paracelsus.
  • Was het met name de Roomse kerk, met de inquisitie?
    Nee, absoluut niet:
    - In Spanje en Italie, waar de inquisitie de meeste invloed had, kwamen de minste heksenjachten voor. Het was met name in Protestantse gebieden: een aantal Duitse steden, Zwitserland, Nederland, Zweden, Schotland.
    - De inquisitie had heksenondervragingen wel in hun takenpakket zitten, maar de plaatselijke rechtbanken waren veel wreder en maakten meer gebruik van foltering. De inquisitie heeft juist verschillende keren plaatselijke veroordelingen ongeldig verklaard. Het percentage veroordeelden bij de inquisitie is beduidend lager.
    - Voorstellen om marteling als ondervragingsmethode af te schaffen, kwamen het eerst van de inquisitie.
    - De eerste betogen tegen heksenjacht kwamen van een inquisiteurs en een Jezuiet, anderhalve eeuw voordat Balthasar Bekker zijn boek schreef.
    - Het is beslist niet waar dat inquisiteurs rijk werden van de verdeelde goederen. Die gingen niet naar hen.
    - De verhaaltjes dat heksenjacht een Rooms katholieke hobby zou geweest zijn, komen simpelweg voort uit Protestants anti-katholicistische geschiedschrijving en uit algemeen anti-religieuze geschiedschrijving. B.v. het stuk over heksenjacht op wikipedia ademt ook die geest. Als ik tijd heb, herschrijf ik dat stuk. Ik vraag me of hoe lang onze kinderen dit soort verhalen nog kritiekloos in hun boekjes en in de vertellingen op school mee gaan krijgen.
  • Sommige van de felste verdedigers van heksenvervolging waren ook als eerste voorstanders van afschaffing van slavernij (Bodin in Frankrijk, Sewall in Salem, Amerika).

Stark's theorie over het waarom van de heksenjacht:

  • Men had een magisch wereldbeeld. Magie kwam veel voor en was geaccepteerd. De kerk had dit gedeeltelijk vervangen door haar eigen magie, maar bleef ook volkswijsheid en volksgeneeskunde accepteren. Zwarte magie werd uiteraard niet goedgekeurd. Ook toverij, als gecompliceerde en professionele vorm van magie was niet algemeen geaccepteerd.
  • Satanisme is een logische deductie die later, vanuit de universiteiten, bedacht werd en ingang vond. Echt satanisme is dus een relatief recent verschijnsel.
  • In tijden van flinke religieuze conflicten wordt ook de tolerantie aan niet-bedreigende maar ook niet-conformistische groepen en activiteiten onthouden. Vanuit de ketterijvervolgingen (Katharen, Waldensen, Lollarden) en daarna de Lutherse, Calvinistische, Anglicaanse, Katholieke en Wederdopersreformatie, gold dit principe.
    (Heks en Kathaar of Waldens is in sommige Franse en Zwitserse dialecten verwant).
    De reformatie had dus een directe causale relatie naar de heksenjachten.
  • Meer centrale regeringen voorkwamen al te veel uitspattingen. Waar plaatselijke machthebbers geen verdere verantwoording verschuldigd was, waren heksenjachten heftiger, b.v. de Duitse steden. Dit verklaard ook gedeeltelijk het verschil tussen Protestants en Rooms Katholiek.

vrijdag, juni 16, 2006

Xenofoob

Waarom is Nederland zo xenofoob?

Wat een enorm statische en achterhaalde cultuuropvatting propageren Geert Wilders en Bart Jan Spruyt. Culturen veranderen. Altijd zo geweest en zal altijd zo blijven. Zeker als er veel migraties zijn. Maar ook de meest traditionele cultuur heeft mechanismen om zich aan te passen. En dat is ook nodig. Waarom zijn we er zo aan gehecht dat heel Nederland een monocultureel gebied blijft. Is het evangelie gebonden aan 1 cultuur, de onze?

Jammer dat ook Christian van Bemmel in reactie op Spruyt reageert dat de SGP twee op fronten strijdt: liberalisme en Islam. Al bijna net zo xenofoob dus.
Boomkens schreef: de nieuwe wanorde, globalisering en het einde van de maakbare samenleving. Monoculturele opvattingen en maakbare samenleving zijn gerelateerd. Hij ziet hoop en kansen in de culturele 'wanorde' die er is.

Vanuit christelijk oogpunt is dit allemaal heel erg eng. Want onze samenleving is toch Judeo-christelijk en o, o, dat gaat nu allemaal verloren. Inderdaad heeft het christendom de traditionele cultuur gevormd. Maar wij hebben het christelijk geloof gelijk gesteld aan het christendom, oftwel aan het culturele gewaad wat wij eraan gegeven hebben.
Het onderscheid maken tussen geloof en culturele vormgeving ervan werkt juist bevrijdend: het geloof dat Jezus Christus net zo relevant is voor andere culturen als voor de onze hoeft helemaal niet gepaard te gaan met een exportneiging van onze cultuur. Sowieso is dat veel te evolutionistische gedacht.

Dat gebeurt nu maar al te vaak.
Zowel in zending als in ontwikkelingswerk.

Laten we gaan leren van experts uit multiculturele samenlevingen, zoals Afrika, waar mensen goed hebben leren omgaan met een multiculturele samenleving (is daar natuurlijk lang niet overal het geval). Dergelijke ontwikkelingswerkers kunnen het in dit opzicht toch wel wat onderontwikkelde Europa wel wat leren.
Goed artikel in Vice Versa over cultuur en ontwikkeling.

vrijdag, juni 09, 2006

Slavernij

Zomaar een aantal punten over slavernij, die voor mij niet erg bekend waren. Net met m'n studie (zie hier en hier) een les over gehad.

  • De oorspronkelijke bevolking van Australie is ongeveer het enige volk dat geen slavernij gekend heeft in haar geschiedenis (McKay)
  • Slaaf komt van Slav, het slavische volk dus. De Vikingen die vanuit Finland in Rusland settelden, brachten het daar wonende Slavische volk in slavernij.
    Ook voor de Moslims waren Slavische volken lang de grootste bron van slaven. In het Arabisch zijn slaaf en Slavisch ook verbonden
  • Wat is een slaaf? de VN zegt: 'iemand die niet vrijwillig zijn arbeidsinzet kan terugtrekken'. Met die definitie had Europa in de middeleeuwen ook meer dan 50% slaven, in het feodale stelsel.
    Een iets nauwere definitie is: een slaaf is eigendom van een ander: roerend goed. Die definitie gebruik ik.
  • In Europa was slavernij rond 1450 allang afgeschaft. Alleen bij gevechten tussen de moslims en christenen in Spanje en Venetie werden wederzijds nog slaven gemaakt. Men wist wel dat dit niet goed was en de paus verbood het ook.
  • De Roomse kerk is altijd tegen de slavernij geweest en heeft daar altijd tegen geprotesteerd, met dreiging van de ban. Punt is dat de invloed van de paus niet groot was in deze tijd. Met name paus Paulus III (ons beter bekend van het concilie van Trente) heeft zich steeds duidelijk uitgesproken tegen slavernij. Zonder veel succes.
    Door protestanten wordt dit nogal eens vergeten.
  • In behandeling van slaven was de volgorde van minder slecht naar slecht: Spanje, Frankrijk, Engeland & Nederland. Reden: de Roomse kerk had codes opgesteld voor betere behandeling van slaven, die moesten ook gedoopt worden en werden dus in ieder geval als mens gezien. De protestantse kerken (UK en NL) hadden zo'n code niet (alleen de code van Barbados, die slaveneigenaren zelfs het recht gaf slaven levend te verbranden), slaven konden ook niet gedoopt worden. De eerste preek in Los Angeles had als thema: 'negroes have no souls').
  • De transatlantische slavernij (1510-1868) voerde netto zo'n 10 miljoen slaven weg (+50% verlies)
    Moslim slavernij (erg onderbelicht in de geschiedenis) voerde zo'n 10,2 miljoen slaven uit Afrika weg. Ook met 50% verlies onderweg. Van deze slaven zijn in het Midden Oosten en Azie veel minder nakomelingen over dan van de transatlantische slavernij in de Cariben en (Z en N) Amerika: reden: meest vrouwen en ontmande mannen. Die krijgen geen nakomelingen. In Saudi Arabie is slavernij pas in 1962 afgeschaft, in Mauretanie in 1981. Ongeveer een derde van de bevolking kan daar echter nog steeds als slaaf geklassificeerd worden.
  • De afschaffing van slavernij is ingegeven door het christendom. Maar het is theologie, geen openbaring. De Islam heeft deze theologische stap niet kunnen maken omdat Mohammed zelf slaven had. Als Jezus slaven had gehad, had het ook voor christentheologen veel moeilijker geweest de stap naar afschaffing van de slavernij te maken.

De Transatlantische slavernij sloot aan bij bestaande Afrikaanse slavernijpraktijken. Toch had de enorme toename van de vraag naar slaven veel gevolgen voor Afrika:

  • Toename intern slavernij
  • Andere verhouding man/vrouw --> matrilineare systemen veranderden, polygyny nam toe
  • Niewe sociale klassen
  • Vluchtende bevolkingsgroepen
  • Grote toename oorlogen, raids, kidnapping, ook van kinderen.
    Import van wapens (slave for gun) hielp hier aan mee.
  • Onzekerheid over toekomst versterkte korte-termijn denken
  • Ontvolking --> geen verdere agrarische ontwikkeling (wat historisch vaak gestimuleerd werd door bevolkingsdruk)
  • Enorme import aan goederen, dumping --> geen incentives voor ontwikkeling. Werkkapitaal wordt ingeruild voor goederen. Wat dat betreft is de geschiedenis nog niet zo heel veel veranderd: Afrika levert haar primaire producten aan de wereld en importeert alle andere goederen.
  • Veranderende ideologie: de handelende bevolkingsgroepen: centraliserend, hierargisch; de te vangen groepen: gericht op zelfvoorziening en tegen machtsophoping. Vandaar dat de Igbo maatschappij traditioneel acephalous is.
  • Toename corruptie. Ik wist niet dat het woord 'dash' (nog steeds in algemeen gebruik in Nigeria voor 'omkoopgeld') uit het Portugees komt.
  • Toen de slavernij afgeschaft werd (ca 1800), waren er uiteraard belangen om nog steeds slaven uit te voeren. Die gingen toen in toenemende mate naar het Midden Oosten en Azie. Engeland en Frankrijk waren intussen zover bekeerd, dat ze Afrika gingen leren om echt te stoppen met slavernij: zo niet goedschiks dan maar kwaadschiks.
    1 van de expliciete redenen dat Engeland Lagos in Nigeria bezette, was om een eind te maken aan de slavernij. Zedenmeesters. (Toch viel het engeland in Nigeria niet mee: in Sokoto (Noorden) zijn tot na 1900 slaven verhandeld.

Ziedaar de relatie tussen slavernij en kolonialisme.

[Update 10-08-07: in Mauretanië is nu (!) een wet aangenomen dat slavenhouders ook bestraft gaan worden...]

[Update 09-11-07: zie http://www.rijneveld.eu/2007/11/hernieuwde-aandacht-voor-slavernij.html voor meer over slavernij]

Videotrial

Hieronder kun je wat van onze huiskamer zien. Het is een probeersel om te kijken of videootjes uploaden en in de weblog zetten makkelijk is of niet.

zaterdag, juni 03, 2006

Het geld van Constantijn

"Veel te lang hebben historici de claim geaccepteerd dat de bekering van Constantijn de triumph van het christendom veroorzaakte. Integendeel: dit deed de meest aantrekkelijke en dynamische eigenschappen van het christendom teniet, en veranderde een hoog-intensieve, grassroots beweging in een arrogant instituut, geregeerd door een elite, die vaak zowel wreed als laks was." (Stark)

Constantijn heeft het christendom niet de officiele religie gemaakt en hij verbood ook de heidense religie niet. Dat kwam later pas.

De 'gunst' die Constantijn deed, was de beslissing om de gigantische staatsfondsen, waar de heidense religie en tempels zo afhankelijk van waren geworden, niet langer aan de heidense religie te geven, maar aan de christelijke. En zodoende werd de christelijke kerk "van het ene op het andere moment de grootste ontvanger van de bijna onbeperkte bronnen van keizerlijke gunsten".(Fletcher, Barbarian conversion).

De gevolgen? Zie ook Marc's post en mijn vorige post.

  • In plaats van huisgemeenten, prachtige kerkgebouwen, nagemaakt van de keizerlijke troonzalen. Toen Constantijn naar Constantinople verhuisde, kreeg de kerk het Lateraanse paleis.
  • Kerkleiders, vanuit het gewone volk, tot dan toe zichzelf onderhoudendn of onderhouden door kleine bijdragen van gemeenteleden, kreeg nu ineens een enorme macht, status en rijkdom, vergelijkbaar met die van senatoren.
  • Een enorme toeloop naar het kerkleiderschap, om begrijpelijke redenen.
  • Kerkleiderschap bleef al snel in rijke machtige families. Simonie.
  • Enorme 'kerkgroei', maar nog meer: verminderde zeggingskracht en geestelijke kracht.
  • Politieke macht werd ingezet om ketterij uit te roeien.
  • Er kwam een 'Church of Piety' binnen de 'Church of Power' (Stark)

  • Van de heidense religie was al snel vrijwel niets meer over omdat die volledig afhankelijk was geweest van externe fondsen (Stark geeft hier 4 literatuurverwijzingen voor).


Dit is het boek van Stark, waar ik een aantal keer naar verwijs: The glory of God; how monotheism led to reformations, science, witch-hunts and the end of slavery. Klik het plaatje voor meer info.

donderdag, juni 01, 2006

Constantinople

Zie Marc van der Woude's blog about Constantinople: The Constantinian legacy

Ik ben het behoorlijk met hem eens. Hij vat met een boek van Hirsch en Frost deze erfenis als volgt samen:

  • nadruk op kerkleer: 'kom naar ons-mentaliteit, nadruk op kerkgebouwen en officiele kerkdiensten
  • dualistische spiritualiteit: scheiding tussen sacrale en profane, waardoor God's Koninkrijk niet doordringt in de wereld (zie ook vorige post over Bonhoeffer)
  • hierarchisch leiderschap (scheiding clergy-laity [hoewel die scheiding al wel eerder begonnen is, dit was het onderwerp van mijn scriptie CGO-E. Hier:NL, UK])

Toch is er wel meer over te zeggen. Ik heb bij Marc's post een comment toegevoegd. Volgens mij is het op zichzelf niet zozeer het probleem dat de Christelijke kerk de culturele vormen van het Grieks/Romeinse rijk heeft overgenomen, maar dat die vormen absoluut zijn verklaard. Zie ook de post over vertaling.