vrijdag, juni 09, 2006

Slavernij

Zomaar een aantal punten over slavernij, die voor mij niet erg bekend waren. Net met m'n studie (zie hier en hier) een les over gehad.

  • De oorspronkelijke bevolking van Australie is ongeveer het enige volk dat geen slavernij gekend heeft in haar geschiedenis (McKay)
  • Slaaf komt van Slav, het slavische volk dus. De Vikingen die vanuit Finland in Rusland settelden, brachten het daar wonende Slavische volk in slavernij.
    Ook voor de Moslims waren Slavische volken lang de grootste bron van slaven. In het Arabisch zijn slaaf en Slavisch ook verbonden
  • Wat is een slaaf? de VN zegt: 'iemand die niet vrijwillig zijn arbeidsinzet kan terugtrekken'. Met die definitie had Europa in de middeleeuwen ook meer dan 50% slaven, in het feodale stelsel.
    Een iets nauwere definitie is: een slaaf is eigendom van een ander: roerend goed. Die definitie gebruik ik.
  • In Europa was slavernij rond 1450 allang afgeschaft. Alleen bij gevechten tussen de moslims en christenen in Spanje en Venetie werden wederzijds nog slaven gemaakt. Men wist wel dat dit niet goed was en de paus verbood het ook.
  • De Roomse kerk is altijd tegen de slavernij geweest en heeft daar altijd tegen geprotesteerd, met dreiging van de ban. Punt is dat de invloed van de paus niet groot was in deze tijd. Met name paus Paulus III (ons beter bekend van het concilie van Trente) heeft zich steeds duidelijk uitgesproken tegen slavernij. Zonder veel succes.
    Door protestanten wordt dit nogal eens vergeten.
  • In behandeling van slaven was de volgorde van minder slecht naar slecht: Spanje, Frankrijk, Engeland & Nederland. Reden: de Roomse kerk had codes opgesteld voor betere behandeling van slaven, die moesten ook gedoopt worden en werden dus in ieder geval als mens gezien. De protestantse kerken (UK en NL) hadden zo'n code niet (alleen de code van Barbados, die slaveneigenaren zelfs het recht gaf slaven levend te verbranden), slaven konden ook niet gedoopt worden. De eerste preek in Los Angeles had als thema: 'negroes have no souls').
  • De transatlantische slavernij (1510-1868) voerde netto zo'n 10 miljoen slaven weg (+50% verlies)
    Moslim slavernij (erg onderbelicht in de geschiedenis) voerde zo'n 10,2 miljoen slaven uit Afrika weg. Ook met 50% verlies onderweg. Van deze slaven zijn in het Midden Oosten en Azie veel minder nakomelingen over dan van de transatlantische slavernij in de Cariben en (Z en N) Amerika: reden: meest vrouwen en ontmande mannen. Die krijgen geen nakomelingen. In Saudi Arabie is slavernij pas in 1962 afgeschaft, in Mauretanie in 1981. Ongeveer een derde van de bevolking kan daar echter nog steeds als slaaf geklassificeerd worden.
  • De afschaffing van slavernij is ingegeven door het christendom. Maar het is theologie, geen openbaring. De Islam heeft deze theologische stap niet kunnen maken omdat Mohammed zelf slaven had. Als Jezus slaven had gehad, had het ook voor christentheologen veel moeilijker geweest de stap naar afschaffing van de slavernij te maken.

De Transatlantische slavernij sloot aan bij bestaande Afrikaanse slavernijpraktijken. Toch had de enorme toename van de vraag naar slaven veel gevolgen voor Afrika:

  • Toename intern slavernij
  • Andere verhouding man/vrouw --> matrilineare systemen veranderden, polygyny nam toe
  • Niewe sociale klassen
  • Vluchtende bevolkingsgroepen
  • Grote toename oorlogen, raids, kidnapping, ook van kinderen.
    Import van wapens (slave for gun) hielp hier aan mee.
  • Onzekerheid over toekomst versterkte korte-termijn denken
  • Ontvolking --> geen verdere agrarische ontwikkeling (wat historisch vaak gestimuleerd werd door bevolkingsdruk)
  • Enorme import aan goederen, dumping --> geen incentives voor ontwikkeling. Werkkapitaal wordt ingeruild voor goederen. Wat dat betreft is de geschiedenis nog niet zo heel veel veranderd: Afrika levert haar primaire producten aan de wereld en importeert alle andere goederen.
  • Veranderende ideologie: de handelende bevolkingsgroepen: centraliserend, hierargisch; de te vangen groepen: gericht op zelfvoorziening en tegen machtsophoping. Vandaar dat de Igbo maatschappij traditioneel acephalous is.
  • Toename corruptie. Ik wist niet dat het woord 'dash' (nog steeds in algemeen gebruik in Nigeria voor 'omkoopgeld') uit het Portugees komt.
  • Toen de slavernij afgeschaft werd (ca 1800), waren er uiteraard belangen om nog steeds slaven uit te voeren. Die gingen toen in toenemende mate naar het Midden Oosten en Azie. Engeland en Frankrijk waren intussen zover bekeerd, dat ze Afrika gingen leren om echt te stoppen met slavernij: zo niet goedschiks dan maar kwaadschiks.
    1 van de expliciete redenen dat Engeland Lagos in Nigeria bezette, was om een eind te maken aan de slavernij. Zedenmeesters. (Toch viel het engeland in Nigeria niet mee: in Sokoto (Noorden) zijn tot na 1900 slaven verhandeld.

Ziedaar de relatie tussen slavernij en kolonialisme.

[Update 10-08-07: in Mauretanië is nu (!) een wet aangenomen dat slavenhouders ook bestraft gaan worden...]

[Update 09-11-07: zie http://www.rijneveld.eu/2007/11/hernieuwde-aandacht-voor-slavernij.html voor meer over slavernij]

3 opmerkingen:

Anoniem zei

Citaat: " 1 van de expliciete redenen dat Engeland Lagos in Nigeria bezette, was om een eind te maken aan de slavernij. Zedenmeesters." Mijn uitleg van die aanwezigheid is een andere: Engeland heeft eeuwenlang mensen verhandeld om vervolgens aan diezelfde mensen te gaan verkondigen dat dat fout is! Het mag niet verbazen dat er weinig veranderd is in al die tijd: In de Niger-delta wordt nog altijd naar olie geboord door Shell, een Brits/Nederlands concern. Toen misbruikte men het volk, heden ten dage de grondstoffen van dit land. Ik zou ze dan ook geen zedenmeesters durven noemen, eerder meesters in uitbuiting.

Anoniem zei

Ik vrees dat je uitspraak over de betrokkenheid van Rome te gekleurd is. Paus Nicolaas V keurde het maken van slaven goed onder 'heidenen en ongelovigen'. Ook waren er vanaf de 15e eeuw pausen die slavernij veroordeelden, maar er is geen sprake van schone handen over de hele linie. Gevestigde kerken met wereldlijke invloed verdedigden de slavernij in Amerika, maar daarnaast waren er ook christenen onder de felste tegenstanders van slavernij.

Vóór de 15e eeuw was het niet veel anders: Thomas van Aquino verdedigt de slavernij als door God ingesteld als straf voor de zonde, en gerechtvaardigd als onderdeel van het ‘volkerenrecht’ en de natuurwet. Kinderen waarvan de moeder een slavin is zijn terecht slaven, ook al hebben zij geen persoonlijke zonde bedreven! Thomas van Aquino is door vele latere Pausen geciteerd.

Anoniem zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.