Verdeel en heers

De afgelopen weken heb ik Wesseling's boek 'Verdeel en heers' gelezen. Dat boek had ik 8 jaar eerder moeten lezen - toen ik het kocht.
Het gaat over de deling van Afrika tussen 1880 en 1914. Dit boek van deze NLse prof is vertaald in het Frans, Duits, Engels, Italiaans, Spaans en Portugees; precies in de talen van die landen die in de hier beschreven tijd zo haaks op elkaar stonden. Dan moet het wel redelijk evenwichtig beschreven zijn.

Je wordt niet blij van dit boek. En ook niet trots. Allerlei heldenboeken over Zuid Afrika die ik vroeger las, ga ik mijn kinderen niet zonder meer geven (behalve dan die over de tweede Boerenoorlog). Wesseling kan 500 pagina's lang schrijven over Europese diplomatie, verdragen, afspraken, ambtenaren, minsters, gevallen kabinetten en onderhandelingen op een manier dat het niet verveelt. Zoals op de achterkant staat "een spannend en meeslepend verhaal".

Zijn hoofdstelling is dat de deling van Afrika volledig onderdeel was van de Europese diplomatie. Niet meer en niet minder. In het machtsevenwicht tussen de Europese staten moest deze of gene geregeld worden gecompenseerd, en dat ging vaak via de kaart van Afrika.

• De kaart van Afrika was niet een uitbeelding van de werkelijkheid, maar een schepping van de nog te creeren werkelijkheid. "The medium is the message".
• Er is niet 1 oorzaak voor het kolonialisme aan te wijzen. Het ging steeds om een afweging van belangen. Europese belangen wel te verstaan. De diverse delen van Afrika hadden voor de diverse Europese mogendheden een andere betekenis, een ander motief om het al dan niet te willen hebben - en die motieven konden weer wisselen met het wisselen van een kabinet of staatsman. Er zijn dus geen algemene theorieen te geven.
• Voor de hele koloniale periode dekt het begrippenpaar 'oorlog en vrede' slechts een deel van de werkelijkheid.
• Ik zou graag allerlei details geven vanuit de 7 hoofdstukken, over de verdeling van Tunis, Egypte, West, Oost, Centraal en Zuid Afrika; over de houding van Engeland, Frankrijk, Duitsland, Portugal, Italie en Portugal, over hoe Ethiopie als enige land nooit gekolonialiseerd is geweest, en nog veel meer, maar ik doe het niet.
  

Het landsbelang bestaat niet. Het enige wat bestaat, is een bepaalde visie op het relatieve belang van de verschillende deelbelangen.